XUẤT HUYẾT TIÊU HÓA DƯỚI CẤP
Xuất huyết tiêu hóa (XHTH) dưới cấp là tình trạng chảy máu do tổn thương ống tiêu hóa xuất phát từ góc Treitz xuống đến hậu môn. Chảy máu từ đại-trực tràng chiếm 95-97%, từ ruột non chỉ 3-5%.
Nguyên nhân: K đại-trực tràng, polyp đại tràng, viêm loét đại-trực tràng, trĩ, túi thừa ruột non- ruột già, dị dạng mạch máu ruột non-ruột già, GIST (Gastrointestinal Stromal Tumor: U biểu mô đệm đường tiêu hóa). Hiếm gặp hơn, viêm ruột non xuất huyết, bướu ruột non, túi thừa Meckel, lồng ruột, nhồi máu mạc treo, bệnh Crohn.
CHẨN ĐOÁN XUẤT HUYÉT TIÊU HÓA DƯỚI CẤP:
1. Lâm sàng:
– Hội chứng thiếu máu cấp: Mạch nhanh, HA tụt khi thay đổi tư thế, hoa mắt, da niêm xanh xao, thiếu máu…
– Tiêu ra máu đỏ tươi.
– Khám: tùy bệnh mà có triệu chứng đặc hiệu như sốt, đau bụng, khối u ở bụng.
– Thăm trực tràng: có máu dính theo găng tay. Đôi khi phát hiện được nguyên nhân như K hậu môn-trực tràng, trĩ, polyp.
2. Cân lâm sàng:
– Nội soi đại tràng: có thể sinh thiết nếu là bướu, polyp.
– X quang đại tràng có cản quang: khảo sát nguyên nhân như bướu đại tràng, pdyp.
– Chụp động mạch tạng chọn lọc, chụp đồng vị phóng xạ tìm dị dạng mạch máu.
– Nội soi ruột non trong lúc mổ: xác định vị trí chảy máu ở ruột non.
– Chụp MSCT scan bụng: chẩn đoán GIST ĐIỀU TRỊ:
1. Điều trị cấp cứu:
– Đánh giá sinh hiệu, mức độ mất máu.
– Mở đường truyền, bù thể tích tuần hoàn, truyền máu.
– Cầm máu: Nesamid, Sesilend, Vitamin K1…
– Truyền máu
– Thở oxy.
– Trường hợp khó chẩn đoán XHTH trên hay dưới, đặt thông mũi-dạ dày để loại trừ XHTH trên.
2. Nội soi đại tràng điều tri:
Dùng điện cực đốt cầm máu, hiệu quả 80% các bệnh túi thừa, dị dạng mạch máu.
3. Thuyên tắc mạch máu:
Dùng phương pháp Seldinger, đưa catheter vào ĐM đùi đến nhánh mạch máu mạc treo trực tiếp chỗ xuất huyết, bơm thuốc vận mạch hoặc chất gelatin, microcoil để kiểm soát xuất huyết.
4. Phẫu thuật:
a/. Chỉ định:
– Chảy máu nặng hay tái phát nhiều lần.
– Truyền hơn 6 đơn vị máu, mà tình trạng huyết động không ổn định. b/. Điều trị nguyên nhân:
Tùy nguyên nhân điều trị.
– Trĩ: khâu cầm máu, cắt búi trĩ.
– Polyp chảy máu: cắt polyp.
– Túi thừa Meckel xuất huyết: mổ cắt túi thừa Meckel.
– U ruột non-đại tràng: mổ cắt đoạn ruột kèm khối u, phục hồi sự lưu thông của ruột.
Tài liệu tham khảo:
1. Đỗ Bá Hùng (2003). Chảy máu tiêu hóa dưới, Bệnh học Ngoại khoa tiêu hóa, Bộ môn Ngoại- Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh, Nhà xuất bản Y học, tr.87-92.
2. BL Bass, DJ Tumer (2004). Acute Gastrointestinal Hemorrhage. Sabiston Textbook of Surgery, p.1241-1264.