Cây Thiên niên kiện là gì?

Cây Thiên niên kiện thường được gọi với các tên khác là sơn thục, cây bao kim. Tên khoa học là Homalomena affaromatica Roxb, thuộc Họ Ráy (Araceae)

Thiên niên kiện là cây thân thảo, có chu kỳ sống lâu năm, thân rễ mập, bò dài. Lá mọc từ thân rễ, cuống dài, phiến lá xanh bóng, phiến lá hình đầu mũi tên, phía dưới hình cánh tên, mép nguyên. Cụm hoa hình những bông mo. Qủa mọng, thuôn, chứa nhiều hạt có rạch

Phân bố:

Thiên niên kiện hợp với vùng có khí hậu ẩm ướt, vùng nuôi trồng đảm bảo độ ẩm cao, chủ yếu được trồng ở những vùng ven biển. Trên thế giới nơi có mật độ phân bố cao nhất là ở Malaysia.

Bộ phận dùng:

Bộ phận dùng làm thuốc là thân rễ của Thiên niên kiện ( Rhizoma Homalomenae), thu hái lúc thân rễ già, bỏ rễ con, phơi hay sấy khô.

Thành phần hóa học:

Thân rễ Thiên niên kiện có chứa tinh dầu (0,8 – 1% tính theo dược liệu khô).

Tác dụng – công dụng chung của cây Thiên niên kiện:

Chữa phong thấp, đau nhức xương khớp, thắt lưng đầu gối, chân tay tê bại, bổ gân cốt, đau dây thần kinh, dây chằng, kích thích tiêu hóa.

Theo đông y:

Thiên niên kiện có vị đắng, cay, tính ấm được quy vào các kinh như Thận và Can có tác dụng  Mạnh gân cốt, trừ phong thấp, tiêu sưng và chỉ thống. Chủ trị các chứng như Phong thấp có các biểu hiện như tê cứng chân, đau lưng mỏi gối, lạnh khớp,…

Dùng với liều từ 6 – 12g/ngày, dùng dưới dạng thuốc sắc, hoặc có thể ngâm rượu, thường phối hợp với các vị thuốc khác.

Một số nghiên cứu khoa học về cây Thiên niên kiện:

• Kích thích hoạt động của cơ quan tiêu hóa.
• Nước sắc từ thiên niên kiện có tác dụng chống đông máu, giảm đau nhức và dụng thúc đẩy lưu thông huyết dịch, giúp giảm đau và chống đông máu.
• Tinh dầu trong dược liệu có tác dụng ức chế Herpes simplex virus type 1, dụng tiêu diệt nhiều loại trực khuẩn và ức chế virus gây mụn rộp loại I. Ngoài ra còn được sử dụng để chiết xuất linalola và làm nước hoa.
• Cồn thuốc từ dược liệu có tác dụng kháng histamine, ngăn ngừa dị ứng, chống viêm và giảm đau nhức xương khớp.
• Thiên niên kiện đem ngâm rượu giúp chống viêm, giảm đau, chống dị ứng và kháng Histamine hiệu quả.
• Theo một số nghiên cứu trên chuột cống trắng, cây thiên niên kiện còn có tác dụng ức chế yếu phù bàn chân trên chuột cống trắng.

Một số bài thuốc có cây Thiên niên kiện:

Chữa da nổi mẩn ngứa và dị ứng:

Nghiên liệu dễ tìm, Gừng, sả và thiên niên kiện mỗi vị cân lấy 10g. Sơ chế rồi bắc bếp sắc lấy nước uống, thuốc sắc nên dùng ngay trong ngày.

Ngâm rượu giúp giảm đau lưng mỏi gối:

Thiên niên kiện 12g + Quả dành dành 8g + rễ bưởi bung 10g. Đem các vị đi rửa sạch, phơi khô rồi ngâm với rượu, uống hằng ngày, mỗi ngày 5ml.

Chữa đau mỏi xương khớp, tê bì chân tay ở người cao tuổi:

Kim ngân hoa, thổ phục linh, thiên niên kiện, kế đầu ngựa, dây đau xương, cà gai leo, cở xước, hy thiêm và cây xấu hổ, cân lấy lương bằng nhau. Đem các vị đi rửa sạch, sau đó đun với nước theo tỷ lệ 1:1, đun thành siro hoặc chế thành rượu thuốc.

Trị đau mỏi vai gáy, tê bì chân tay:

Thương nhĩ tử (sao vàng), ngải cứu, thiên niên kiện mỗi vị cân lấy 12g + thổ phục linh 18g + cỏ mực 16g + hy thiêm 28g + rễ cỏ xước 40g. Đem các vị sắc lấy nước uống, ngày dùng 1 thang.

Trị đau nhức xương khớp và thấp khớp:

Bạch chỉ 8g + thiên niên kiện 12g + cốt toái bổ 10g. Cho tất cả các vị vào sắc lấy nước uống, sử dụng hằng ngày.

Trị đau mỏi lưng và nhức đầu gối khi thời tiết lạnh

Dây chiều, đan sâm, xích thược, độc hoạt, tang ký sinh, thiên niên kiện, kê huyết đằng, thục địa, thổ phục linh, khương hoạt và đỗ trọng mỗi vị cân lấy 12g + nhục quế 8g + hoài sơn 16g + đảng sâm 20g + ngưu tất 10g. Cho tất cả các vị vào sắc lấy nước uống, mỗi ngày 1 thang.

Trị phong thấp:

Ngưu tất 5 g + thiên niên kiện 10 g + mộc qua 15 g + hy thiêm 20 g. Sơ chế dược liệu, thêm nước sắc lấy nước uống, duy trì mỗi ngày 1 thang.

Chữa đau bụng kinh

Gỗ vang, rễ sim rừng, rễ bưởi bung, thiên niên kiện và rễ bướm bạc, đi cân lấy với lượng bằng nhau. Cho tất cả các vị vào sắc lấy nước uống.

Giúp mạnh gân cốt và giảm đau nhức xương do tuổi tác cao:

Hà thủ ô trắng, kê huyết đằng, thiên niên kiện và ngũ gia bì mỗi vị cân lấy khoảng 50g. Sơ chế dược liệu rồi ngâm với rắn cạp hay rắn hổ mang, sau đó thêm rượu ngâm khoảng hơn 3 tháng. Mỗi ngày uống lấy 5ml trong bữa ăn, sử dụng đều đặn trong nhiều tháng liền.

Lưu ý:

• Không dùng thiên niên kiện cho người bị nhức đầu, táo bón và âm hư nội nhiệt.
• Thảo dược này có thể tương tác với những thuốc bạn đang dùng hay tình trạng sức khỏe hiện tại của bạn. Bạn nên tham khảo ý kiến tư vấn của thầy thuốc hoặc bác sĩ trước khi sử dụng cây sen.
• Những thông tin trên chỉ mang tính chất tham khảo, tuyệt đối không bốc thuốc theo thang hướng dẫn. Mọi thông tin chi tiết xin liên hệ thầy thuốc hoặc bác sĩ để biết thêm thông tin.